احتمالا شما هم در شبکه های مجازی از این مدل مطالب به چشمتان خورده است که :
– زیباترین مجری دنیا ایرانی است .
– اوایل سال نو میلادی یک شهاب سنگ به زمین برخورد میکند .
– اگر سارقان شما را مجبور کردند که رمز کارت بانکی تان را وارد کنید، آن را برعکس وارد کنید آنگاه پلیس می فهمد و به کمک شما می آید .
– فلان دارو یا قرص سرطان زاست .
– دیوار چین از ماه دیده می شود .
– محصولات غذایی فلان کارخانه مسمومیت زاست .
– یا نام کِرِم بستنی (و در نتیجه آیس کریم) از کریم باستانی که در شهر ری یخ فروش می کرده گرفته شده .
(چند صد میلیون تلفن همراه هوشمند در جهان وجود دارد و هرکسی که یک عدد از این تلفن ها را داشته باشد میتواند هر ساعت از شبانه روز که اراده کند ،کلی محتوای درست یا غلط تولید و به اشتراک بگذارد . از همین رو ، روزانه میلیون ها مطلب در این فضا بارگذاری میشود . این مسئله باعث شده که تشخیص مطالب درست و صحیح از مطالب اشتباه و غلط برای عموم مردم کار آسانی نباشد. به همین علت ، هنگام ورود به فضای مجازی همیشه باید یک تابلو هشدار و احتیاط مقابلمان دیدگانمان قرار دهیم )
در اولین برخورد با هر خبر و مطلبی باید چه کرد !؟
🔻 ۱۴ روش برای فریب نخوردن در فضای مجازی
۱- منبع هر خبر یا مطلب کجاست !؟
آیا منبع معتبر دارد !؟
این مطلب یا ادعا بر چه مبنایی است و از کجا چنین حرفی درآمده؟
۲- از خود بپرسیم کل ماجرا چیست !؟
زود باور نباشیم.هیچوقت با دیدن یک عکس یا یک قطعه ویدیو کوتاه قضاوت نکنیم.یک عکس همان قدر که به اندازه هزار خط نوشته حرف دارد میتواند هزار داستان تخیلی نیز درست کند. زاویه خاص فیلمبرداری، مشخص نبودن اتفاقات قبل و بعد از آن تکه جدا شده از فیلم، ربط دادن عکس به مطلب نامرتبط، دستکاری عکس و فیلم (فتوشاپ) و … فرصت را برای داستان سازی تخیلی ایجاد میکند. مثلا عکس کودکی که مار داخل سرش است.بعضی اصلا از روی یک عکس مخدوش، شروع می کنند و (هزار داستان و شایعه )می سازند!
۳- اعلام زمان‌های نسبی به جای ذکر تاریخ مشخص : یک‌ساعت پیش، دیشب، به تازگی، از فردا، آخرین دستاوردها و … برای مثال بیش از سه سال است که شایعه «به تازگی گوگل برای تغییر نام خلیج فارس رای‌گیری اینترنتی گذاشته». یا «آخرین تحقیقات دانشمندان ژاپنی…»
۴- دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا :
عباراتی که نشان می‌دهد رازی مخوف یا سندی فوق‌محرمانه کشف شده ،
مثلا : شرکت‌های دارویی برای کم نشدن سودشان نمیگذارند شما بدانید لیمو همه بیماریهای لاعلاج را درمان میکند !
یا نامه‌ی فوق محرمانه و مسقیم درباره زلزله تهران !
۵- جملات خبری با ظاهری علمی اما مبهم :
دانشمندان [سریع بپرسید کدام دانشمندان؟] کشف کرده‌اند که خوردن کره در ساعت ۱۲ ظهر باعث ….
کدام پژوهش ؟
چه سالی ؟
نتایج آن در کدام نشریه علمی و در کجا منتشر شده؟ نمونه آماری چند نفر بوده است؟
۶- آدم های بدون نام :
هر جا شنیدید که گفته شد «کارشناسان معتقدند» یا «به گزارش شاهدان عینی» میتوانید رد نکنید اما حتما به آن شک کنید و خیلی راحت هرچیزی را تایید نکنید .
۷- ارجاع دروغین خبرهای ناشنیده به خبرگزاری‌های بسیار مشهور و معتبر برای اعتبار بخشی به مطلب :
در اینگونه مطالب به صورت خیلی کلی نوشته میشود منبع : سی.ان.ان یا بی.بی.سی. یا پلیس فتا .
یا ارجاع به منابع غیرواقعی با اسمهای عجیب و غریب و پر ابهت ، مثل : شبکه خبری Alien News فرانسه، شبکه آزادنگاران بدون مرز، تیم تحقیقاتی دکتر چوانگ در مرکز توکیو!
۸- تحریک شدید احساسات :
تحریک شدید احساسات از طریق اغراق در داستان‌های غم‌انگیز، عکس‌های دلخراش، تحریک حس وطن پرستی یا اعتقادات مذهبی و… از نشانه های اولیه برای دروغ بودن مطلب است .
۹- عدم ارتباط منطقی و تخصصی منبع با متن :
مثلا ؛ رئیس مرکز «قلب» ژاپن گفته است سیگنال موبایل برای «مغز» مضر است !
بیشتر بخوانید :
۱۰- یادتان باشد اینترنت و گوگل منبع نیستند !
اینها فقط ابزارهای جستجو هستند .
این یعنی اینکه هر چیزی که در آن پیدا میشود لزوما درست نیست ، حتی اگر صد جا تکرار شده باشد . انگلیسی بودن یک مطلب هم به معنی معتبر بودنش نیست !
انگلیسی زبان ها هم به اندازه ما استعداد گول خوردن دارند .
۱۱- «آیا میدانید»ها !
نادانسته‌های کوچک و سطحی جهان آنقدر زیاد است که تشخیص راست بودنشان بسیار مشکل است. زیاد آن‌ها را باور نکنید حتی اگر هم راست باشند تغییری در زندگی شما ایجاد نمی کنند.
۱۲- شاهدان غیبی !
همه ما افرادی را دیده‌ایم که در دفاع از یک ادعای عجیب می گویند: «یکی از دوستانم با چشم خودش دیده!». برای احترام به شعور خودمان هم که شده درخواست کنیم با آن شخص سوم (شاهد) گفتگو کنیم.
۱۳- شیوه نگارش و سطح علمی بودن :
اشتباه املایی و نگارش شتابزده و غیرحرفه‌ای هم میتواند نشانه خوبی برای اشتباه بودن مطلب باشد .
۱۴- زیبایی مساوی صحت نیست :
داشتن عکس‌ها و ظاهر گرافیکی زیبا یا تدوین یک ویدئوی حرفه‌ای دلیلی برای درست بودن آن نیست. بسیار دیده شده برای مطالب چرند ، تصاویر گرافیکی یا حتی ویدئو های زیبا ساخته اند و افراد فریب ظاهر آن را خورده اند.
توصیه کلیدی :
– برای وقت خود ارزش قائل باشیم و اصولا به هر چیزی گوش نکنیم و مطالبی را بخوانیم که فکر می کنیم هم درست باشد هم بدردبخور .
– برای شعور خود ارزش قائل باشیم و اجازه ندهیم دیگران هر ادعای غلطی را به ما بفروشند و سعی کنیم سواد رسانه‌ای و تفکر انتقادیمان را توسعه دهیم .
– برای زمان و شعور دیگران نیز ارزش قائل باشیم و هر مطلبی را بدون آگاهی و علم به صحت آن به اشتراک نگذاریم .
برای تربیت نسل توسعه آفرین ، در کتاب استراتژی توسعه ایران آمده است ؛ باید به تفکر انتقادی مجهز شویم تا در مقابل زودپذیری، تلقین پذیری، القاء پذیری، خرافه پرستی، فرمان برداری، شخصیت پرستی و تقلید و سلطه گری و سلطه پذیری بایستیم .
این ۱۴ سرنخ ؛ اولین و حداقل ترین گام در مواجهه با هر مطلب و محتوایی در فضای مجازی هستند .
ویرایش از جهان شرق
سلام ضمن تشکر باید بگم هر چی می کشیم از کمبود سواد رسانه ایست